Вӑрнарта вырнаҫнӑ «Август» фирмӑн филиалӗ хӑйӗн 85 ҫулхи юбилейне халалласа художество пултарулӑхӗн смотр-конкурсне ирттернӗ. Ку вӑл ӑмӑртӑвӑн иккӗмӗш тапхӑрӗ пулнӑ. Акт залне халӑх лӑк тулли пуҫтарӑннӑ. Смотр-конкурс икӗ куна тӑсӑлнӑ.
Концерт номерӗсен ярӑмне предприятин ветеранӗсен ансамблӗ уҫнӑ. Йышра савутӑн унчченхи йышне ҫӳренӗ Борис Петровпа Анатолий Терентьев та пулнӑ. Хальхи ӑру та маххӑ памасть. Автотранспорт цехӗн водителӗсем Роман Петровпа Юрий Лукоянов, ав, гитарӑпа каласа хитре юрлаҫҫӗ. Юлашкинчен асӑнни мӑшӑрне Еленӑна тата пӗчӗк хӗрне Полинӑна та сцена ҫине кӑларнӑ.
Конкурсӑн иккӗмӗш тапхӑрӗнче сцена ҫине ҫемьепе тухакансем йышлӑ пулнӑ. Альбертпа Алексей Волковсем, ашшӗпе ывӑлӗ, пӗрле тӑрса юрланӑ. Зоя Белякова Татьяна Иванова хӗрӗпе тухнӑ. «Ҫӗнӗ чӑваш кинемийӗсене» ҫаврӑннӑ склад хуҫалӑхӗн ӗҫченӗсене те куракансем кӑмӑлтан йышӑннӑ. Ӑслӑлӑхпа производство центрӗн хӗрарӑмсен ушкӑнӗ вырӑс халӑх ташшине кӑтартнӑ. Фирмӑн ҫум предприятийӗсенче ӗҫлекен хӗрсем хӗвелтухӑҫ ташшипе авкаланнӑ.
Уяв концертне смотр-конкурсри 20–25 чи лайӑх номере суйласа илӗҫ.
Республикӑри ял-хулана ҫутӑпа чи хитре капӑрлатнине палӑртма ирттернӗ республика конкурсне пӗтӗмлетнӗ.
Конкурса мунципалитетсенчен 17 заявка тӑратнӑ. Тӳресене конкурсантсен шухӑшӗн хӑйне евӗрлӗхӗ, йӑлана кӗмен техника меслечӗсемпе усӑ курни тӗлӗнтернӗ. Пӗчӗк кӑна ялсенче те илеме туйнине палӑртнӑ вӗсем.
Капла конкурса ирттерме республика Элтеперӗ Михаил Игнатьев сӗннӗ-мӗн.
Ҫӗнӗ ҫула хатӗрленсе капӑрлатнине ӗнентерме муниципалитетсем фотоӳкерчӗксем те, видеоматериалсем те ярса панӑ.
Конкурса хутшӑннисене пилӗк ушкӑна пайласа хакланӑ. Республика пӗлтерӗшлӗ хуласем хушшинче Шупашкар ҫӗнтернӗ, район пӗлтерӗшлисенчен — Куславкка. Вӑрмар районӗнчи Энӗшпуҫ та конкурса палӑрнӑ. Икӗ номинаципе ҫӗнтерӳҫӗсене палӑртман, мӗншӗн тесен пӗрер заявка кӑна пулнӑ. Заявка тӑратнисем — Вӑрнар поселокӗ тата Комсомольски районӗнчи Нӗркеҫ ялӗ.
Республикӑра ҫӗнӗ ФАПсем хута ярас ӗҫ малалла пырать. Ял ҫыннисем куншӑн савӑнса пӗтереймеҫҫӗ. Ара, кивӗ ҫуртпа ҫӗннине ниепле те танлаштараймӑн-ҫке-ха.
Вӑрнар районӗнчиУпнер ялӗнче фельдшерпа акушер пунктне пӗлтӗр кӗркунне тума пуҫланӑ. Шалти ӗҫсене тӑвассине вара ҫуркуннене хӑварнӑ.
Ҫак кунсенче унта Вӑрнар район администрацийӗн пуҫлӑхӗ Леонид Николаев тата районти тӗп пульницӑн тӗп тухтӑрӗ Николай Тинюков пулса курнӑ. Вӗсем хӑйсен ҫивӗч куҫӗсемпе ФАПа тӗрӗсленӗ, асӑрхаттарусем тунӑ.
Светлана Сафронова фельдшер та асӑрхаттарусемпе паллаштарнӑ. Строительсем ҫитменлӗхсене пӗтерме шантарнӑ.
ФАПпа ҫумӑнах — Тӑван ҫӗршывӑн Аслӑ вӑрҫинче пуҫ хунисене халалланӑ палӑк. Леонид Николаев Ҫӗнтерӳ кунӗ тӗлне унта тирпейлӗх пулмаллине асӑрхаттарнӑ.
Вӑрнарсем пӗлтӗр нумай ачаллӑ тӑватӑ ҫемье ҫӗнӗ пӳрт ӗҫкине тунине пӗлтереҫҫӗ. Вӗсем валли патшалӑх хӑтлӑ та пысӑк ҫуртсем туса лартнӑ. Ҫав ҫуртсене тумашкӑн республика хыснинчен 10,5 миллион тенкӗ уйӑрнӑ.
Кульцавра пурӑнакан Ерошинсен 4 ывӑл тата 1 хӗр. Ҫемье пуҫӗ Александр Анатольевич агрофирмӑра ӗҫлет. Мӑшӑрӗ — ача пахчинче. Ҫемье 101 тӑваткал метрлӑ пӳрте хӑйӗн вӑйӗпе лартаймастчех. Патшалӑх пулӑшӑвӗ вӗсемшӗн чӑн-чӑн парне пулса тӑнӑ.
Мӑн Явӑш ялӗнчи Петровсем те пилӗк ача ҫуратса ӳстереҫҫӗ. Упӑшки — электрик, арӑмӗ Ҫӗньял Явӑшри культура ҫурчӗн ертӳҫи. Ҫемье выльӑх-чӗрлӗх нумай усрать.
Николаевсем Кайри Тукай ялӗнче пурӑнаҫҫӗ. Вӗсем 5 хӗр ҫуратнӑ. Услапа ялӗнчи нумай ачаллӑ Светлана Иванова та нумаях пулмасть ҫӗнӗ пӳрте куҫнӑ.
Халӗ Вӑрнар районӗнче пурӑнмалли ҫурт-йӗре лайӑхлатмашкӑн нумай ачаллӑ 16 ҫемье черетре тӑрать.
Ольга Терентьевна Терентьева 1925 ҫулхи кӑрлач уйӑхӗн 10–мӗшӗнче Вӑрнар районӗнчи Пуканкасси ялӗнче ҫуралнӑ. Ачаранах ӗҫ патне туртӑннӑ, алӑ ӗҫӗсене вӗренсе ȳснӗ, чӑлха-нуски ҫыхма анчах мар, ҫӗвӗ ӗҫӗнче те, тӗрлеме те, чӗнтӗрлеме те ӑста пулнӑ. Ялта та, ҫывӑхри пасара тухса та хӑйӗн ӗҫӗсене сутса укҫа туса ҫемьене пулӑшнӑ. Иккӗмӗш тӗнче вӑрҫи пуҫлансан вунултӑ ҫулхи хӗр аслисемпе пӗрле сухаланӑ, тырӑ вырнӑ, хӗллехи вӑхӑтра вӑрман каснӑ. Иваново облаҫне торф кӑларма та ӑна темиҫе хут та янӑ.
Ӗмӗрӗпех тӑван ялта, тӑван колхозра ӗҫленӗ. Вӑтӑр ҫул ытла Пуканкасси ялӗнчи сӗт-ҫу ферминче дояркӑра тимленӗ, ҫав вӑхӑтрах бригадӑри ӗҫрен те пӑрӑнман.
Тивӗҫлӗ канӑва тухсан та юратнӑ ӗҫрен пӑрахма васкаман тата пилӗк ҫул хушши дояркӑра ӗҫленӗ.
Хӑйне телейлӗ туять Ольга Терентьевна, качча тухса ҫемье ҫавӑрайман пулсан та пӗччен мар вӑл ватлӑх кунӗсенче. Тӑван пиччӗшӗн ачисемпе мӑнукӗсем, вӗсен ачисем уявсенче мӑнаккӑшӗ патне пуҫтарӑнаҫҫӗ. Ытти кунсенче ӑна кинӗ Нина Афанасьевна Терентьева пӑхать.
Хисеплӗ ӗҫпе вӑрҫӑ ветеранне ҫуралнӑ кунпа Вӑрнар район администрацийӗн ял хуҫалӑхӗпе экологи пайӗн пуҫлӑхӗ Вячеслав Горбунов, Ярмушка ял тӑрӑхӗн пуҫлӑхӗ Алексей Петров килне ҫитсе саламланӑ, тата нумай ҫул пурӑнма сывлӑх суннӑ.
Вӑрнар районӗнче пурӑнакан 80 ҫулти Иван Павлович Павлова Ҫӗнӗ ҫул умӗн наградӑпа чысланӑ. Ӑна «Раҫҫейри агопромышленноҫ комплексӗн хисеплӗ ӗҫченӗ» ятпа РФ ял хуҫалӑх министрӗ Николай Федоров та саламланӑ.
Николай Федоров хӑйӗн салам ҫырӑвӗнче Иван Павлович ҫӗршыв аграрийӗшӗн чылай вӑй хунине, вӑл кирек хӑш вӑхӑтра та пулӑшма хатӗррине, хисепе чӑннипех те тивӗҫнине палӑртнӑ.
Иван Павлович чи малтан Шупашкарти ветеринари пульницинче фельдшерта ӗҫленӗ, Шупашкар районӗнчи «Гвардеец» колхоз тилхепине 12 ҫул тытса пынӑ. Вӑл Шупашкар районӗн администрацинче 19 ҫул вӑй хунӑ. Тивӗҫлӗ канӑва тухсан районти вӑрҫӑ тата ӗҫ ветеранӗсен канашне ертсе пынӑ.
Иван Павлов ку таранччен ЧР тава тивӗҫлӗ ял хуҫалӑх ӗҫченӗн, ЧР тава тивӗҫлӗ социаллӑ пулӑшу паракан ӗҫченӗн ячӗсене тивӗҫнӗ. Ҫавӑн пекех ӑна орденпа, медальсемпе чысланӑ. 2009 ҫулта ӑна «Шупашкар районӗн хисеплӗ ҫынни» ята панӑ.
Россельхознадзорӑн Чӑваш Енри управленийӗ «Вӑрнарти аш-какай комбиначӗ» ял хуҫалӑх тӗлӗшпе усӑ курмалли ҫӗре вараланине пӗлсен тӗрӗслев ирттернӗ.
Комбинат ҫӗрсене шултра мӑйракаллӑ выльӑх тислӗкӗпе вараланӑ-мӗн. Организацин административлӑ явап тытма тивнӗ. Специалистсем тӗплӗн тӗрӗсленӗ хыҫҫӑн организацие штраф тӳлеттерме йышӑннӑ. Сахалах мар — 40 пин тенкӗ.
Россельхознадзор ӗҫченӗсем аш-какай комбинатне ку лару-тӑрӑва сирмешкӗн представлени ҫырнӑ.
Ҫӗрпӳ районӗнчи Чиркӳллӗ Ямаш ял тӑрӑхӗнче чӑваш фольклорӗн «Туслӑх кӑшӑлӗ» республикӑри фестивалӗ иртнӗ. Ӑна кӑҫал иккӗмӗш хут йӗркеленӗ.
Чӑваш халӑхӗн йӑли-йӗркине упраса хӑварас, культурӑна пуянлатма, районсен туслӑ ҫыхӑнӑвне йӗркелеме пулӑшас тӗллев лартнӑ мероприяти театрализациленӗ май утса иртнинчен пуҫланнӑ. Вӗсене ял халӑхӗ тӑвӑллӑн ял ҫупса йышӑннӑ.
Фестивале республикӑн 8 районӗнчи тата Мари Элти 11 ушкӑн пынӑ. Юрӑ-ташша юратакансене вырӑнти ял тӑрӑхӗн пуҫлӑхӗ Юрий Тимофеев, районти ытти тӳре-шара саламланӑ. Ытти районтан пынисем те сцена ҫине тухнӑ. Уява Раҫҫей Федерацийӗн тата Чӑваш Республикин тава тивӗҫлӗ культура ӗҫченӗ Зинаида Козлова хутшӑннӑ.
Уяв вырӑнти «Ямаш» фольклор ушкӑнӗн концертӗнчен пуҫланнӑ. Унтан Мари Элтан ҫитнӗ «Чӑваш утар», Сӗнтӗрвӑрри районӗнчи Шуршӑл ял тӑрӑхӗнчи «Илем», Шӗнерпуҫ ял тӑрӑхӗнчи «Кунер», Хуракассинчи «Шӳлкеме», Муркаш районӗнчи Чиркӳллӗ Тутараньти «Сурпан», Элӗк районӗнчи Чӑваш Сурӑм ял тӑрӑхӗнчи «Шурӑмпуҫ», Вӑрнар районӗнчи «Шурӑмпуҫ», Комсомольски районӗнчи Тукайри «Шурӑмпуҫ», Куславкка районӗнчи Елчӗкри «Эткер» фольклор ушкӑнӗсем, Ҫӗмӗрле районӗнчи Тӑванкассинчи «Тӑваньен» вокал ушкӑнӗ сцена ҫине тухнӑ.
Вӑрнар районӗнчи Юпшик ялӗнчи Малиновӑй тата Заречнӑй урамсем ҫуллӑ пулнӑ. 520 метр тӑршшӗ ҫула тума 15,3 миллиона яхӑн кайса ларнӑ. Ӑна икӗ тапхӑрпа тунӑ. Пӗр пайне — пӗлтӗр, теприне — кӑҫал. Ытти чухне йӗпе-сапара кӗрсе тухайман пулсан халӗ машинӑсем ҫӑмӑллӑнах чашлаттарса иртӗҫ. Транспорта кӑна мар, ҫул пурри ҫуран ҫӳрекенсене те лайӑх. Ара, камӑн пылчӑк ҫӑрасси килтӗр!
Ҫул уҫнӑ ҫӗре тӗрлӗ шайри тӳре-шара пухӑннӑ. Ҫав шутра чӑваш парламенчӗн спикерӗ Юрий Попов та, Вӑрнар район администрацийӗн пуҫлӑхӗ Леонид Николаев та, Аҫӑмҫырма ял тӑрӑхӗн пуҫлӑхӗ Олег Петров та. Ял ҫыннисене вӗсем ҫул уҫнӑ ятпа саламланӑ.
Вырӑнти ял клубӗнче иртнӗ тӗлпулура хуҫасем ҫынсене мӗн пӑшӑрхантарнипе кӑсӑкланнӑ, ыйтусене пӗлсен вӗсене татса пама пулать тенӗ.
Сӑнсем (16)
Тӗрӗссипе, ку тема ҫӗнӗ мар-ха. Калаҫӑвӗ — Тӑван ҫӗршывӑн аслӑ вӑрҫин ветеранӗсемпе салтак арӑмӗсене патшалӑх ҫурт-йӗр ыйтӑвне лайӑхлатма пулӑшни пирки. Паччӑрах-ха, пулӑшчӑрах. Вӗсем те пулин пурте вӑл ҫӑмӑллӑхпа усӑ курса юлаймарӗҫ — самайӑшӗ леш тӗнчене ӑсанма ӗлкӗрчӗҫ ӗнтӗ. Ашшӗсене вӑрҫӑра ҫухатнӑ хыҫҫӑн юрлӑ-варлӑ ӳснисем хӑйсем выҫӑллӑ пурӑннине паян никам та шута илмест тесе пӑшӑрханни вӑрттӑнлӑх мар. Раштавӑн 12-мӗшӗнче иртнӗ Пӗрлехи йышӑну кунӗнче Вӑрнар район администрацийӗн пуҫлӑхӗ Леонид Николаев патне пынӑ ҫынсенчен пӗри, Павел Антонов, та ҫав ыйтӑва хусктанӑ.
Хӑй вӑл Вӑрнар поселокӗнче пурӑать. Унӑн ашшӗ вӑрҫӑ пуҫлансанах фронта тухса кайнӑ, тепӗр ҫулхи нарӑсра пуҫне хунӑ. «Ашшӗсем вӑрҫӑран таврӑннӑ манӑн тантӑшсене ҫӑмӑлтарах пулнӑ. Вилнӗ аттемӗрсемшӗн эпир пӗр пулӑшу та курман», — тенӗ хӑй те текех ҫамрӑк мар салтак ачи.
Йышӑнӑва пурӗ 12-ӗн пынӑ. Хӑйсен уйрӑм ыйтӑвне хускатакан та, ял нушипе ҫӳрекен те пулнӑ. Район администрацийӗн пуҫлӑхӗ ҫав кун, ытти тӳре-шара евӗрех, каҫхи саккӑрчченех йышӑннӑ.
+16.3 °C